Kedi ve Köpeklere Yaşam Desteği

İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi bünyesinde kurulan Türkiye'nin ilk ve tek hayvan kan bankası, ameliyat edilirken kana ihtiyaç duyan kedi ve köpekler için hizmet veriyor.


Türkiye'nin ilk ve tek hayvan kan ban­kası, İÜ Veteriner Fakültesi?nde 2006 yılından bu yana hizmet veriyor. Kan Bankası'nın kurucusu, İÜ Veteriner Fakültesi Fizyoloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Murat Arslan, yaptıkları çalışmalar hakkındaki sorularımızı yanıtladı.

Hayvan kan bankası kurmaya nasıl karar verdiniz?

Bir gün evimin balkonunda otururken bir meslektaşımızın koşturduğunu gördüm. Önce anlam veremedim ama daha sonra kan alabilmek için donör köpek aradığını öğrendim. Kan bankasının hikâyesi böy­le başladı. Daha sonra, dünyada kaç tane hayvan kan bankası olduğunu, neler yap­tıklarını araştırdım. Sonuçta fakültemizin bünyesinde bir kan bankası kurmaya karar verdim. Çünkü trafik kazaları ya da bazı hastalıklar nedeniyle birçok hayvana ope­rasyon yapılıyor. Bu operasyonlarda kana ihtiyaç duyuluyor. İÜ BAP desteği ile eko­nomik problemleri çözdük ve ülkemizin ilk hayvan kan bankasını kurduk.


Hangi hayvanların kan ihtiyacını karşılıyorsunuz?

Kediden az kan alabildiğimiz için saklan­ması ekonomik olmuyor. Bu nedenle kedi­leri canlı kan bankası olarak kullanıyoruz. Kedileri olan gönüllülerimiz var. İhtiyaç olduğunda, bu gönüllülere haber veriyoruz ve kedilerinden bir miktar kan alıyoruz. Köpeklerde böyle bir durum yok. Köpekle­rin kanının yüzde 10'unu, yani bir torbayla yaklaşık 400-450 mililitre kan alabiliyoruz.


Kedi ve köpeklerde kaç kan grubu var?

Kedilerde A, B ve AB olmak üzere 3 kan grubu var. Her grubun kendi grubundan kan alması gerekiyor. Köpeklerde 13'ten fazla sayıda kan grubu var. Fakat bir kan grubu sadece kendisiyle aynı gruptan olan­dan kan alabiliyor, diğerleri grupların hep­sinden kan alabiliyor.

Köpeklerde verici bulmak aslında büyük problem. Köpeğin sağlıklı, bütün aşıları ya­pılmış, 30 kilonun üzerinde, düzenli olarak veteriner hekim gözetiminde olması lazım. Bütün bunları yerine getiriyorsa biz köpeği verici olarak kabul ediyoruz ve kan alabili­yoruz. Bunun güzel olan tarafı; kanın katı kısmıyla sıvı kısmını ayırıp bu farklı kısım­ları, ihtiyaç olduğunda farklı hastalıklarda kullanabilmemiz. Bir köpek, dört köpeğin hayatını kurtarabiliyor.

Şimdi köpeklerin kan gruplarını belirle­yip onlara bir sertifika veriyoruz. Bu, acil bir durumda veterinerin hemen bu ser­tifikayı görüp bizden ona göre hızla kan isteyebilmesini sağlıyor. Bu çalışmalarda gönüllü donör çok önemli. Özellikle üni­versitemizin mensuplarına sesleniyorum. Örneğin Amerika'daki bir üniversitenin bünyesinde hastane var. Bütün öğretim üyeleri ve çalışanları düzenli olarak kendi hayvanlarını oraya getirip kan bağışında bulunuyor. Neredeyse kaynağın büyük bir kısmını onlar karşılıyor. Bu nedenle hep­sinden yardım istiyoruz. Bağışta bulunan­ların kan grubunu ücretsiz olarak tayin ediyoruz, check-up'tan geçiriyoruz ve hay­vanın gönüllü donör kaydını alıyoruz. Ge­rektiğinde ondan faydalanabiliyoruz.


Kan Bankası'ndan Veteriner Fakültesi öğrencilerine verdiğiniz eğitimlerde de yararlanıyor musunuz?

İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi öğrencileri gerçekten çok şanslılar. Fakülte bünyesinde birçok önemli çalışma yürü­tülüyor. Kan Bankası bünyesinde de kan grupları, kan naklinin yapılması ile ilgili tüm detayları öğreniyorlar.

Aynı zamanda İstanbul Veteriner Hekimler Odası Başkanı olarak kan bankasının önemini nasıl ifade edersiniz?

Hayvan kan bankacılığı, dünyada son 20 yıldır hızla gelişen bir alan. Bizimkisi ile birlikte tüm dünyada toplam 11 tane kan bankası var. ABD, Rusya gibi birçok ülke­den öğretim üyeleriyle temas hâlindeyiz.

Birlikte çalışmak isteyenler, kan bankası kurmak için destek talep edenler var.

İÜ Veteriner Fakültesi Kan Bankası'nın, Türkiye'de hayvan haklarıyla ilgili yapılmış en önemli çalışmalardan olduğunu söyle­yebilirim. Çünkü bütün hakların başında yaşam hakkı gelir. Dünyadaki diğer kan bankalarıyla kıyasladığımızda, bizim kan bankamızın çok iyi durumda olanlardan birisi olduğunun altını çizebilirim. İdeal durumda olanlardan tek eksiği bir hay­van kan nakil aracımızın olmaması. İhti­yaç duyduğumuzda kendi üniversitemizin araçlarını kullanıyoruz ama daha donanımlı araçlara ihtiyacımız var. Bunu sağlamak için de çalışmalarımızı sürdürüyoruz.

KEMİK KIRIKLARINA TROMBOSİT TEDAVİSİ

İÜ Veteriner Fakültesi Hayvan Kan Bankası bünyesinde bir taraftan rutin hizmetler yürütülürken diğer taraftan Türkiye'de ilk kez gerçekleştirilen önemli bilimsel çalışmalara da imza atılıyor. Prof. Dr. Arslan bu çalışmalardan bazılarını şöyle sıraladı:

-Türkiye'deki köpeklerin kan grubu oranları belirlendi. Çalışmayla Türkiye'de bulunan Kangal, Akbaş, Kafkas ve Çatalburun ırkı köpeklerin kan grupları DEA 1.1 açısından test edildi. Sonuçlar, transfüzyonun (kan nakli) daha bilinçli yapılması konusunda klinisyen veteriner hekimlere kolaylık sağlayacak, diğer taraftan ülkemizdeki bu ırkların kan gruplarının uluslararası literatüre geçmesinin yolunu açacaktır.
-Kanı saklama süresini uzatmayı sağlayacak çalışmalar yürütülüyor. Kan ürünlerinin uzun süre saklanması üzerinde, özellikle insan hekimliğinde uzun yıllardan beri çalışılmaktadır. Bu sayede otolog (canlının kendi kanının kendisine verilmesi) transfüzyon imkânı sağlanmakta; örneğin doğum sırasında alınan kordon kanı dondurulmakta, daha sonra hastalanan bireye kendi donmuş kan hücreleri verilerek tedavi edilmektedir. Hayvanlarda da böyle bir çalışmanın gerçekleşmesi için dondurma süresi ve dondurma için kullanılan maddeler üzerine doktora düzeyinde çalışmalar yapmaktayız.
-Kan hücrelerinden olan trombosit, yaraların hızlı iyileşmesi ve kemik kırıkları için kullanılmaktadır. Kan bankamızda hazırlanan trombositlerle atlarda tendon yırtıklarının iyileştirilmesi için yapılan çalışmalarda önemli sonuçlar elde edildi. Tedavi edilen atlar önemli yarış başarıları elde ettiler. İÜ Diş Hekimliği Fakültesi'yle trombosit konsantresinin diş operasyon yaralarının tedavisinde kullanılması için yapılan ortak çalışma sonuçlandırılmış, veriler değerlendirilmektedir. Hayvanlar üzerindeki denemeler başarılı olursa daha sonra trombosit konsantresi insanlarda da kullanılabilir.

Ayrıca kan bankası birimi, altyapısıyla kök hücre çalışmaları için uygun bir yapıya kavuşturulmuş durumda.

Daha fazla bilgi almak için :

Prof. Dr. Mukaddes Özcan Tel: 212 473 7070-17100
mozcan@istanbul.edu.tr
Prof. Dr. Murat Arslan Tel: 212 473 7070-17107
mars@istanbul.edu.tr
muratarslan.vet@gmail.com
Aras. Gör. Dr. Güldal Inal Gültekin Tel: 212 473 7070 17242
guldalinal@yahoo.com